Balaban Paşa'da Sona Gelindi

Balaban Paşa'da Sona Gelindi

İzmir’in Aliağa ilçesi Güzelhisar Mahallesi’nde bulunan ve tam 7 asra tanıklık eden, Saruhan Beyliği döneminden kalma tarihi Balaban Paşa Cami’nin restorasyon çalışmalarında sona yaklaşıldı. Aliağa Belediyesi’nin üstlendiği ve yaklaşık 6 aydır süren restorasyon çalışmalarının tamamlanması ile birlikte tarihi cami vatandaşın hizmetine girecek.

HOŞGÖRÜ VE BİRLİKTELİĞİN SİMGESİ

Yazılı kaynaklara göre; bir zamanlar aynı çatı altında bir bölümü kilise, diğer bir bölümü ise cami olarak kullanılan; Güzelhisar sakinlerinin ifadesiyle hoşgörü ve birlikteliğin en güzel örneğini sergileyen tarihi camii Aliağa Belediyesi tarafından A’dan Z’ye elden geçiriliyor. İlgisizlik ve bakımsızlık yüzünden her geçen yıl biraz daha tahrip olan tarihi caminin minaresi 2015 yılında yaşanan şiddetli fırtınada yıkılmıştı. Minarenin yıkılmasıyla birlikte İzmir Valiliği’nden gerekli izinleri alan Aliağa Belediyesi, caminin aslına uygun bir şekilde restore edilmesi için kolları sıvadı.

Yapı tarzı taş, çatısı ise ahşap üzerine kiremit kaplı olan, özellikle ahşap süslemeli kürsü ve minberi ile farklı bir ambiyansa sahip olan Balaban Paşa Cami’nin avlusunda bir de Hazire bulunuyor. Hazirede görenleri kendine hayran bırakan abidevi mezar taşları yer alıyor. Osmanlı dönemine ait olan tarihi mezar taşları arasında hasar görmüş, yerinden sökülmüş olanlarda restorasyon çalışmaları kapsamında elden geçirildi.

GÜZELHİSAR

Güzelhisar, 1575 yılında Saruhan sancağının kazalarından biriydi. Genel olarak, bu alan, bu­günkü Aliağa'nın doğu kısımlarına tekabül eder. 1530 yılında, hazine-i amire defterdarı Mahmud Çelebi’nin hasları içindeydi. Müslümanlar ile gayrimüslimlerin birlikte oturduğu az nüfuslu bir merke­ze sahipti. Güzelhisar’ın Cami mahallesi yirmi üç hane iken, Bölücek mahallesi kırk haneydi. Ayrıca, on bir hanelik bir zimmi cemaati (Ortodoks Rum cemaati) yaşıyordu. Güzelhisar’ın etrafındaki yayla­lara Yörük cemaatlerinin çıktığı fark ediliyor. 1575 yılında Güzelhisar adıyla bir nefs (kasaba) varlığı­nı devam ettirdi. On yedinci yüzyıla ait bir belgede Güzelhisar'ın kasaba olduğu açıkça yazılmıştır. Bu bölge, vakıflar yönünden pek zengin bir bölge değildi. Bu bölgede en eski tarihli vakıflardan biri Saruhanoğlu Ishak Bey tarafından kuruldu. Diğerleri Fatih Mehmed’in vezirlerinden Mesih Paşa, II. Murad dönemi Saruhan sancakbeyi Kasım Bey ve henüz kimliği pek bilinmeyen Balaban Paşa'dır. Güzelhisar kasabasının en önemli vakfı, Balaban Paşa Camii vakfıydı. Güzelhisar'a bağlı Çal Bahçe köyü ile Kayrucak mezraasının vergileri Mesih Paşanın Gelibolu'daki camiine tahsisat kabilinden va­kıf olarak tahsis edilmiştir. Saruhanoğlu İshak Bey, Şeyh Mahmud isimli Müslüman azize, Güzelhisar'ın Kestel bölgesindeki Lala Kilise çiftliğini vakfetmiştir. Bu bölgede iki zaviyenin adı geçiyor: Ahmed Dede zaviyesi ve Ahi Baba zaviyesi. On yedinci yüzyılda Şeyh Osman zaviyesi kuruldu ve birtakım yerler ona vakfedildi.

Yorumlar